Beyin ve hafıza gelişimi, bebeğin doğumundan itibaren yakından takip edilmesi gereken önemli bir süreçtir. Bebeklik ve çocukluk döneminde yapılan bazı aktiviteler beyin gelişimine destek olarak çocukların ileride odaklanma ve sorun çözme becerileri kazanmasına katkıda bulunur. Beynin bilişsel kısmı ile ilişkili olan hafıza gelişimini hızlandıran eğitici oyuncaklar, çocuğun eleştirel ve yaratıcı düşünmesine de yardımcı olur. Peki, bebekler ve çocuklar için hafıza güçlendirici oyunlar nelerdir ve nasıl tercih edilmelidir?
Bebeklerde ve Çocuklarda Yaşa Göre Oyun Seçimi
Bebeklerin ve çocukların sağlıklı bireyler olarak yetişmeleri için fiziksel sağlığın yanı sıra zihinsel sağlığın da gözlemlenmesi gerekir. Hafıza; öğrenilen yeni bilgilerin beyinde işlenmesini, depolanmasını ve gerektiğinde kullanılmasını sağlayan önemli bir yetidir. Çocuğun gelecekte sosyal ilişkilerinde, okul ve iş hayatında başarılı olması da bu hafızanın gelişim hızına bağlıdır.
Doğuma kadar beyin gelişiminin yaklaşık %25’i tamamlanır ve çocuk 6 yaşına ulaşana kadar bu gelişim %90’lara kadar ulaşır. Bu nedenle ömrün sonraki yıllarına göre oldukça hızlı olan beyin gelişiminin, çocuklara özel hafıza oyunları ile desteklenmesi son derece önemlidir. Nitekim yeni bilgi alma ve kaydetme oranının güçlü olduğu bu dönemde, beyin kapasitesini maksimuma çıkaran oyunlar, aynı zamanda onların 5 duyu kullanımını artırarak hayata hazırlanmasını sağlar. Bebeklerde ve çocuklarda hafıza geliştiren oyunlar ise yaşa göre tercih edilebilir:
0-12 Ay Bebek Oyunları
Gelişim döneminin ilk 12 ayı daha çok çevredeki durumlardan kaynaklanır. Yenidoğan bebekler için ilk yol göstericiler ebeveynlerdir. Karşısındaki insanın hareketlerini ve tepkilerini taklit ederek ses çıkarmayı ve elini kolunu kullanmayı öğrenen bebekler, özellikle 6. ayın ardından doğadan öğrenmeye başlarlar. Bunun için hayvan şekilli yumuşak oyuncaklar, renkli toplar ve ses çıkaran çıngıraklar kullanılabilir. Ayrıca ebeveyn ile doğrudan etkileşim gerektiren, karşılıklı konuşma ve vücut bölümlerini tanıma şeklinde oynanan oyunlar da bebeğin hafıza gelişimine katkı sağlar.
12-24 Ay Bebek Oyunları
1 yaşını dolduran bebeklerde el-vücut koordinasyonu eskisine göre çok daha iyi durumdadır. Artık eliyle bir şeyler tutabilen bebekler zeka gelişimini hızlandıran renkli bloklara, iç içe geçmeli çok parçalı oyuncaklara ve sesli kitaplara geçiş yapabilirler. Bu evrede daha çok dokunmaya ve yeni duyular keşfetmeye dayalı bir hafıza gelişimi mevcuttur, bu nedenle kullanılan oyuncaklardaki malzeme seçiminin yumuşak, sağlıklı ve hassas olması önem taşır. Bu tür oyuncaklar hem el ve göz koordinasyonunu pekiştirir hem de dil becerilerini geliştirerek daha hızlı konuşmaya yardımcı olur.
2 Yaş Çocuk Oyunları
2 yaştan sonra çocuklarda, duyusal gelişime ek olarak görsel hafıza da oluşmaya başlar. Bu nedenle bu dönemde tercih edilecek oyunlar, daha çok eşleştirmeye ve gizli nesne bulmaya dayalı oyunlardır. Renkli kartlardan ve basit puzzle parçalarından oluşan bu tip oyunlar görsel açıdan dikkat çekicidir. Bu sayede çocukların görsel olarak ayırt etme yeteneğini artırmasına ve odaklanmasına yardımcı olur. Nesneleri hatırlayarak bulma ve zihinde birleştirme mantığına dayanan 2 yaş hafıza oyunları arasında şunlar sıralanabilir:
- Uzay, inşaat, peri masalı, orman ve su altı konseptli renkli eşleştirme kartları
- Renkli blok oyunları
- Aynı renkleri ve şekilleri eşleştirme oyunları
- Nesne saklama ve bulma oyunları
3 Yaş Çocuk Oyunları
3 yaşın ardından çocuklar nesneleri daha rahat tutmaya başlar ve koordinasyon becerilerini geliştirirler. Dil gelişiminin de başladığı bu süreçte onların odaklanma yeteneğini destekleyen, yeni kelimeler öğrenmelerine yardımcı olan ve farklı varlıkları gruplandırmalarını sağlayan oyuncaklar tercih edilebilir. Nesneler arası ilişkileri anlamak ve dikkat artırmak için kullanılan 3 yaş hafıza oyunları, öğrenme sürecinin daha keyifli ve eğlenceli hale gelmesini sağlar. Ebeveyn etkileşimi ile desteklenen oyun saatleri sayesinde çocuktaki öğrenme isteği ve motivasyonu da artırılabilir.
Bu dönemde kullanılabilecek oyunlarcaklardan bazıları şunlardır:
4 Yaş Çocuk Oyunları
3 yaşın üzerindeki çocuklar artan zorluk seviyesine sahip kart oyunları sayesinde hikaye anlatma ve farklı karakterler arası ilişki kurma becerilerini güçlendirir. Kartlar üzerindeki şekil ve çizimler hayal gücünün uyarılmasına ve çocuğun sorun çözme yeteneğinin desteklenmesine yardımcı olur. Hayvanların çıkardığı sesler, yaşam alışkanlıkları ve karakterleri gibi özellikler üzerinden hem kısa hem uzun vadeli hafıza kapasitesi artar. Bu süreçte çocukla oynanabilecek oyunlar arasında şunlar sıralanabilir:
- Çok sayıda karttan oluşan karmaşık kart oyunları
- Renk tanıma, sıralama ve kaydetme temalı hafıza oyunları
- Büyük boyutlu yapbozlar
- Resimli dominolar
- Objeleri boyutlarına ve renklerine göre sıralama oyunları
5 Yaş Çocuk Oyunları
5 yaşına gelen bir çocuğun kelime dağarcığı ve el-göz koordinasyonu eskisinden çok daha gelişmiştir, bu da hafıza güçlendirici oyun tercihinde zorluk düzeyi daha yüksek olan kartlara geçmeyi kolaylaştırır. Ancak çocuk çevresindeki her şeye ilgi duyduğundan, tercih edilen oyunun görsel açıdan dikkat çekici olması ve çocuktaki odaklanmaya katkıda bulunması önemlidir. Öğrenmeyi eğlenceli hale getirerek motivasyon sağlayan çeşitli sayı, renk ve harf eşleştirme oyunları temel matematik kazanımlarının hızlanmasına yardımcı olur. Okul öncesi süreçte kullanılan 5 yaş hafıza kartı oyunları, çocuğun okulda sonraki yıl alacağı eğitimin daha kalıcı ve öğretici olmasına da katkı sağlar.
Bu süreçte oynanacak diğer oyunlar ise şunlardır:
- Temel okuma-yazma ve boyama hazırlıkları
- Harf tanıma ve okuma alıştırmaları
- Renkli, resimli okuma kitapları
- Nesneleri olaylarla eşleştirme yarayan bingo oyunları
6 Yaş Çocuk Oyunları
6 yaş ile birlikte okul dönemine giren çocuklarda, hem alınan eğitimi destekleyen hem de eski ve yeni bilgilerin kalıcı olmasını sağlayan hafıza oyunları konsantrasyon artırımına ve sosyal yeteneklerin gelişmesine yardım eder. Çocuktaki bilişsel kapasiteyi zorlayan bu oyunlar, planlama yeteneklerinin ve yeni strateji geliştirme gücünün pekişmesine de yardımcıdır. Ayrıca görsel hafızayı ve kelime dağarcığını genişleterek akran iletişimini kolaylaştırır, duygusal karakter gelişimini hızlandırır ve çocuğun kendini daha iyi ifade etmesini sağlar.
Çocuğun yaşına göre hazırlanan en popüler 1 sınıf hafıza oyunları şunlardır:
- Daha fazla parça içeren karmaşık yapbozlar
- Genel kültürü artıran ve dünyanın en ünlü ressamları hakkında bilgi veren resimli kart oyunları
- Problem çözme ve mantık üretme yetisini pekiştiren satranç
- Sayı sayma gibi temel matematik becerilerini geliştiren hafıza oyunları
- Belirli bir düzen ve strateji oluşturmaya dayalı blok oyunları
- Müzikli okuma kitapları
- Soru/cevap ve bilmece oyunları
- Tetris, solo, mancala benzeri mantık yürütme oyunları
Eğlenceli hafıza geliştirme oyunları, çocuğunuz ile iletişiminizi güçlendirirken yaşa göre düzenlenmiş bir öğrenme deneyimi sunar. Oyunlar aracılığıyla hem keyifli vakit geçirebilir hem de onun gelişim sürecine doğrudan destek olabilirsiniz. Yüksek kaliteli ve sağlıklı materyallerden yapılmış çeşit çeşit oyun ile ona mümkün olan en kaliteli öğrenme biçimini sağlamak isterseniz, Karavan Kids hafıza oyunları sekmesine göz atabilirsiniz.